Niewidzialny podatek od osobowości
Luka płacowa zaczyna się na poziomie osobowości? Jak rynek pracy (różnie) wycenia cechy kobiet i mężczyzn.
Cześć!
Zastanawialiście się kiedyś, dlaczego mimo podobnych kwalifikacji i doświadczenia, ścieżki kariery i zarobki kobiet i mężczyzn tak często się różnią? Szukamy odpowiedzi w lukach edukacyjnych, latach pracy, a czasem w dyskryminacji. Ale co, jeśli kluczowy element tej układanki kryje się znacznie głębiej – w naszej osobowości i tym, jak rynek pracy… różnie ją wycenia w zależności od płci?
Natknąłem się ostatnio na fascynujące badanie (Flinn, Todd i Zhang), które rzuca nowe światło na tę kwestię, analizując dane z niemieckiego rynku pracy. Badacze przyjrzeli się tzw. Wielkiej Piątce cech osobowości (otwartość na doświadczenia, sumienność, ekstrawersja, ugodowość i stabilność emocjonalna) i ich wpływowi na sukces zawodowy. Wyniki? Cóż, dają do myślenia, a momentami wręcz szokują.
Okazuje się, że cztery z pięciu cech osobowości mają statystycznie istotny wpływ na nasze losy zawodowe – od tego, jak szybko znajdujemy pracę, przez wysokość pensji, aż po stabilność zatrudnienia. To nie powinno dziwić – intuicyjnie czujemy, że pewne cechy charakteru pomagają w karierze. Ale prawdziwa bomba kryje się gdzie indziej.
Badanie pokazuje, że rynek pracy zdaje się stosować podwójne standardy, szczególnie w ocenie sumienności i ugodowości.
Sumienność: U mężczyzn wysoka sumienność jest premiowana – przekłada się na wyższe zarobki, szybszy rozwój i stabilność zatrudnienia. U kobiet? Wręcz przeciwnie. Ta sama cecha zdaje się obniżać pensje i skracać czas pracy na jednym stanowisku. Czyżby sumienna kobieta była postrzegana inaczej niż sumienny mężczyzna? Przychodzi mi na myśl słynny eksperyment Heidi/Howard, o którym kiedyś pisałem – te same kompetencje, inna płeć i… zupełnie inna ocena.
Ugodowość: Tutaj sprawa jest jeszcze ciekawsza. Podczas gdy u mężczyzn wysoka ugodowość wiąże się z niższą pensją (choć niewielki ma wpływ na jej wzrost), u kobiet znacząco hamuje wzrost wynagrodzenia i, co kluczowe, obniża ich siłę negocjacyjną. Kobiety są średnio bardziej ugodowe niż mężczyźni, a jednocześnie rynek pracy zdaje się je za tę cechę karać bardziej dotkliwie.
Co to wszystko oznacza?
Badacze przeprowadzili symulację: co by było, gdyby kobiety otrzymywały takie same „zwroty” za swoje cechy osobowości, jakie otrzymują mężczyźni? Wynik jest jednoznaczny: luka płacowa zostałaby całkowicie wyeliminowana. To nie różnice w samych cechach osobowości (bo kobiety w badanej grupie często miały wyższe wyniki np. w sumienności czy ugodowości ), ale różnice w ich rynkowej wycenie są głównym motorem nierówności płacowych.
Żyjemy w czasach, gdy coraz więcej mówi się o kompetencjach przyszłości, elastyczności, pracy zdalnej czy wpływie AI na rekrutację. Ale to badanie przypomina, że pod powierzchnią tych wszystkich trendów kryją się głęboko zakorzenione mechanizmy i uprzedzenia, które wciąż kształtują nasze szanse zawodowe w nierówny sposób.
Czy to oznacza, że kobiety powinny być mniej ugodowe, a mężczyźni mniej sumienni? Oczywiście, że nie. Ale uświadamia nam, jak ważne jest budowanie środowisk pracy, które potrafią docenić różnorodne talenty i cechy bez względu na płeć. I jak kluczowe stają się obiektywne systemy oceny czy transparentność płac, by przeciwdziałać tym subtelnym, ale znaczącym mechanizmom nierówności.
A Ty, jakie masz doświadczenia? Czy zauważyłeś/aś, jak cechy osobowości wpływają na ścieżki kariery wokół Ciebie? Daj znać w komentarzu!
Do usłyszenia,
Wiktor
Główne punkty
Cechy osobowości (Wielka Piątka) mają istotny wpływ na wyniki na rynku pracy, takie jak zarobki, szybkość znalezienia pracy i stabilność zatrudnienia.
Rynek pracy różnie wycenia te same cechy osobowości u kobiet i mężczyzn.
Sumienność jest pozytywnie wynagradzana u mężczyzn (wyższe płace, stabilność), ale negatywnie u kobiet (niższe płace, krótsze okresy zatrudnienia).
Ugodowość obniża płace mężczyzn, ale u kobiet znacząco hamuje wzrost płac i osłabia siłę negocjacyjną.
Stabilność emocjonalna generalnie pozytywnie wpływa na zarobki i stabilność zatrudnienia obu płci.
Ekstrawersja wiąże się z szybszym znajdowaniem pracy, ale niższymi zarobkami i mniejszą stabilnością zatrudnienia.
Otwartość na doświadczenia ma niewielki lub nieistotny statystycznie wpływ na wyniki rynku pracy w tym badaniu.
Różnice w rynkowej wycenie cech osobowości (głównie sumienności i ugodowości), a nie różnice w poziomach tych cech, są głównym czynnikiem wyjaśniającym lukę płacową między płciami w analizowanym modelu.
Gdyby cechy osobowości kobiet były wyceniane tak samo jak mężczyzn, luka płacowa zostałaby zlikwidowana.
Kluczowym mechanizmem generującym lukę płacową są różnice w sile negocjacyjnej, silnie powiązane z odmienną oceną ugodowości.